9 rzeczy o chardonnay
1. Czym jest chardonnay? – Białą odmianą winogron.
2. Skąd pochodzi chardonnay? – Z Burgundii. Jego rodzicami są pinot noir i gouais blanc (bardzo stara, dziś już praktycznie nieuprawiana odmiana, która dała początek wielu popularnym dziś szczepom). Nazwa pochodzi od wsi w gminie Mâcon i oznacza „ziemię ostów”.
3. Chardonnay w winnicy – Jagody chardonnay są drobne, a liście charakterystyczne – bardziej okrągłe niż u innych białych odmian. Charakterystyczną cechą jest brak ostrych wcięć i długa żyłka biegnąca przez całą długość liścia. Pomimo tej rozpoznawalności przez wiele lat utożsamiano chardonnay z innymi szczepami, m.in. pinot blanc.
4. Chardonnay we Francji – Chardonnay ma niezwykłe możliwości adaptacyjne, jest odporne na choroby i elastyczne w uprawie i w winifikacji, łatwo poddaje się współpracy z człowiekiem, jest dość przewidywalnym i wdzięcznym materiałem do pracy. Dzięki temu, w zależności od klimatu, gleby, technik uprawy i produkcji, daje wina skrajnie różne.
W samej Burgundii można wyróżnić dwa bieguny stylistyczne: chablis i meursault. Pierwsze (rzadko poddawane są „zmiękczającej” wino fermentacji jabłkowo-mlekowej, starzeniu w beczkach czy innym zabiegom) są zimne, mineralne, przenikliwe, czyste, ostre, kwasowe, odzwierciedlające terroir są kwintesencją zimnego klimatu Z kolei meursault przechodzą fermentację jabłkowo-mlekową (która łagodzi i zaokrągla wino), leżakowanie w baryłkach dębowych i inne zabiegi takie jak bâtonnage – wytłuszczające wino mieszanie osadu w beczkach lub kadziach. Efektem są bogate, szerokie, miękkie wina.
Chardonnay jednym z trzech głównych szczepów dopuszczonych przepisami apelacji do produkcji szampana. Jeśli na etykiecie występuje określenie blanc de blancs (czyli białe [wino] z białych [winogron]) to znaczy, że szampan zrobiony jest zazwyczaj w 100% z tej odmiany (inne białe odmiany dopuszczone do produkcji szampana grają marginalną rolę).
Występuje tez w Langwedocji, gdzie daje dobre wina codzienne, a także ambitniejsze (AOC Limoux). Ponadto spotkamy go w Alzacji (wina musujące), Beaujolais oraz Jura – wina coraz popularniejsze i droższe, rzucające wyzwanie burgundom.
5. Regiony występowania chardonnay – Chardonnay jest białą odmianą nr 1 na świecie. Należy do tzw. szczepów międzynarodowych, które łatwo dostosowują się do różnych warunków upraw w różnych regionach. Jest niezwykle wszędobylskie, uprawia się je prawie w każdym kraju winiarskim: obok Francji największe rejony nasadzeń osiąga: we Włoszech (11 800 ha), Hiszpanii (2 200 ha), Mołdawii (6 000 ha), Słowenii (3 500 ha), Austrii, Niemczech, na Węgrzech i na Morawach. W Nowym Świecie: oprócz wiodącej Kalifornii można ją znaleźć także w Australii (22 500 ha), RPA (8 000 ha), Chile (7 500 ha), Argentynie (5 100 ha), Nowej Zelandii (2 400 ha) a także m.in w Kanadzie, Brazylii i Urugwaju. Potrafi zaadaptować się do różnych stref klimatycznych, najlepiej jednak udaje się w regionach o umiarkowanym klimacie. Próby z chardonnay podejmowane są także w Polsce, m.in. winnice Adoria, Wieliczka, Wzgórz Trzebnickich, Turnau, Kamil Barczentewicz.
6. Chardonnay w Kalifornii – Największy obszar nasadzeń chardonnay na świecie znajduje się w Kalifornii (38,5 tys. ha; w całej Francji to 35 tys. ha). Odmiana przywędrowała tu z Burgundii pod koniec XIX w., ale Wielka Depresja i Prohibicja w latach 30. XX w., potem II Wojna Światowa znacznie spowolniły rozwój winiarstwa w Kalifornii i całych Stanach Zjednoczonych. Po wojnie Złoty Stan zdołał podźwignąć się na tyle, że w 1976 roku w słynnej degustacji Judgement of Paris – porównaniunajwiększych win z Kalifornii i Francji – Chateau Montelena Chardonnay 1973 z Napa Valley, ku zdziwieniu jury, zajęło pierwsze miejsce, wyprzedzając cztery białe burgundy.
Chardonnay ze Złotego Stanu przez lata kojarzyły się ze spektakularnymi, rozbuchanymi owocowymi bombami, często podkręcanymi jeszcze beczką dodającą dusznych, ciężkich maślano-orzechowych aromatów. Świat najpierw kochał te wina, zapijano się nimi w najlepszych restauracjach wszystkich kontynentów, rozpisywała się o nich prasa, powstawały filmy i książki. Ponieważ uniwersalność tego szczepu sprawia, że można z niego zrobić niezwykłe, wielkie wina osiągające zawrotne ceny ale i proste wina na co dzień, supermarketowe oaky chardonnay dostępne były na wyciągnięcie ręki. Po tak wielkim sukcesie musiał przyjść zwrot – duszne, słodkie maślane aromaty znudziły się konsumentom, popularność tego typu win zaczęła spadać. Jako antidotum na większa skalę zaczęto produkować wina fermentowane w stalowych kadziach, bez użycia dębu, lżejsze, świeższe, zupełnie odmienne od poprzedniego trendu. Dziś mówi się o powrocie mody na BBC – „bread & butter Chardonnay” o wyraźnym maślanym smaku.
7. Chardonnay w Australii – Podobną ewolucję stylistyczną przeszły chardonnay z drugiego największego pod względem upraw kraju Nowego Świata – Australii. Tu jednak alternatywny trend na wina świeże, kwasowe i mineralne zaowocował serią etykiet najwyższej jakości. Chłodniejsze regiony Australii, podlegające w różnym stopniu wpływom oceanicznym, prześcigały się w produkcji super-chardonnay: wysoko położone Adelaide Hills m.in. z projektem Shaw + Smith, chłodna Tumbarumba, gdzie winogrona na swoje kultowe Chardonnay Yattarna pozyskuje Penfolds, smagana zimnymi wiatrami Tasmania, położone niedaleko Melbourne Mornington Peninsula z całą serią okrzyczanych winiarni, ale też leżąca w Australii Zachodnej apelacja Margaret River z takimi etykietami jak Leeuwin Art Series czy Vasse Felix Heytesbury. Chardonnay z Australii ma przeciętnie wyższą kwasowość i świeższy profil smakowy od tego z Kalifornii, choć tu po piętach Australijczykom depczą jeszcze bardziej napięte i „chłodne” wina z Nowej Zelandii.
Czy jest coś wspólnego dla chardonnay z różnych stron świata? Wspólne są charakterystyczne nuty aromatyczne. Niezależnie od tego, czy otworzymy flaszkę z Napa Valley, z Adelaide Hills w Australii, z Collio w północnych Włoch czy z jednego z wielu francuskich regionów, zawsze poznamy, że to ten szczep. Chardonnay ma dużo nut słodkich i egzotycznych (banan, melon, ananas, mango, biała morwa, brzoskwinie), czasami określanych, w połączeniu z często pełnym ciałem, gęstą fakturą, ale i wysoką kwasowością. I mimo że wino z Dolomitów będzie smakować inaczej niż z Casablanki, to jednak tylko chardonnay łączy w tak harmonijny sposób te cechy.
8. Z czym pić chardonnay? Świeże, kwasowe chardonnay bez beczki – owoce morza (krewetki, przegrzebki, skorupiaki), ryby, miękkie sery (saint-nectaire, camembert).
Ciężkie, kremowe, oleiste chardonnay – delikatne mięsa, indyk, kurczak, jagnięcina, sosy na bazie śmietany, dojrzałe sery o mocnej, kremowej strukturze (brillat-savarin, langres) a także twarde, długodojrzewające (comté, cheddar).
9. Polecane chardonnay:
Doskonałe białe burgundy dostępne są w Polsce m.in. w Winoblisko oraz Lalou
Szampany od rolnika albo niskobudżetowe
Nowa ziemia obiecana chardonnay – Nowa Zelandia
Światowa klasa z Austrii
Nieoczekiwana przyjemność z Chorwacji
Najlepsze chardonnay z Polski?
- 28
- …
Komentarze