• Węgry
• Austria
• Czechy
• Morawy
• Blaufränkisch
• Eger
• Burgenland
• Szekszárd
• Kékfrankos
• Frankovka Modrá

10 rzeczy o blaufränkischu

Blaufränkisch, kékfrankos albo po prostu frankovka to bodaj najważniejsza czerwona odmiana Europy Środkowej. Potrafi dać wina szczodre i krzepkie, ale też złożone, finezyjne, snujące opowieść o siedlisku, z którego pochodzą.

1. Pochodzenie – W średniowieczu terminem „fränkisch” określano co najmniej kilka wysokiej jakości odmian pochodzących z Frankonii. Przez lata przypuszczano, że jedną z nich był także blaufränkisch. Skąd jednak pochodzi – nie wiadomo; być może była to Austria, Niemcy albo nawet Dalmacja. Z pewnością naszego bohatera wspomniano pod właściwą nazwą po raz pierwszy na wystawie winnych szczepów w Wiedniu w 1862 r. W 1877 r. pojawił się w Niemczech jako lemberger (limberger), a w 1890 na Węgrzech jako kékfrankos. Dziś uważa się, że powstał w wyniku spontanicznej krzyżówki blauer zimmettraube i weißer heunisch (gouais blanc).

2. Nazwy – W krajach, w których jest go najwięcej, nazywany jest zwykle „niebieskim frankońskim”: blaufränkisch w Austrii, kékfrankos na Węgrzech, frankovka modrá w Słowacji. Czasami wystarczy po prostu frankovka (Czechy, Chorwacja, Serbia), niekiedy nazwy odnoszą się do Burgundii, ze względu na domniemane związki genetyczne z odmianami z tego regionu – borgonja w Chorwacji, burgund mare w Rumunii, gamé w Bułgarii. W Niemczech znany jest jako lemberger.

3. Charakterystyka – To plenna odmiana, ma długi okres wegetacyjny – wcześnie pączkuje, późno dojrzewa, dlatego potrzebuje relatywnie ciepłego siedliska. Daje soczyste wina o dobrej kwasowości, niezłym garbniku i wyraźnie owocowym charakterze. W pierwszej dekadzie XXI wieku niektórzy producenci lubili dojrzewać blaufränkischa w nowym dębie, tworząc wina ocierające się niekiedy o karykaturę. Dziś coraz bardziej popularny jest styl delikatny, w którym dominują nuty owocowe, lekkość, świeżość i mineralność.

4. Uprawy – Na Węgrzech kékfrankos jest prawdziwym królem, zajmuje aż 8 tys. ha, przede wszystkim w Kunságu oraz w Egerze, gdzie stanowi podstawę popularnego bikavéra. Daje też świetne wina, solo i w kupażach, w Sopronie i Szekszárdzie. W Austrii (3009 ha) blaufränkisch to druga po zweigelcie, najpopularniejsza odmiana czerwona. Najlepsze rezultaty daje w ciepłym klimacie Burgenlandu, przede wszystkim w Mittelburgenlandzie oraz w Südburgenlandzie. Świetne wina pochodzą też ze wschodniej, karpackiej części Carnuntum. W Niemczech (1900 ha) lemberger uprawiany jest niemal wyłącznie w Wirtembergii, w okolicach Stuttgartu. Znaczące uprawy frankovki znaleźć można na Morawach i w Słowacji, zdecydowanie mniejsze w Chorwacji, Serbii, Bułgarii, Rumunii, Włoszech i Hiszpanii. Pierwsze uprawy blaufränkischa pojawiły się w ostatnich latach nawet w Polsce – na Dolnym Śląsku i w Małopolskim Przełomie Wisły. Poza Europą niewielkie uprawy odmiany istnieją w Kolumbii Brytyjskiej w Kanadzie, stanie Washington w USA, w Adelaide Hills w Australii oraz w… Japonii.

5. Bycza krew – Kékfrankos jest dziś podstawą słynnego węgierskiego kupażu bikavér, zarówno w Szekszárdzie, gdzie „bycza krew” powstała, jak i w Egerze, gdzie zdobyła światowy rozgłos. Szekszárdi bikavér musi zawierać co najmniej 45 proc. kékfrankosa, zaś egri bikavér 30–50 proc., przy czym szczep zawsze musi być wiodącą odmianą w kupażu.

6. DAC – Districtus Austriae Controllatus to istniejący w Austrii od 2002 r. system apelacji winiarskich, którego celem jest powiązanie siedliska z najlepszymi dlań odmianami. Blaufränkisch jest jedyną dopuszczoną odmianą w DAC Mittelburgenland, Leithaberg i Eisenberg. Wraz z zweigeltem występuje też w DAC Carnuntum i Rosalia (także wina różowe).

7. Gamé czy gamay? – W Bułgarii przez dziesiątki lat mylono blaufränkischa z gamay noir, odmianą znaną przede wszystkim w Beaujolais i Dolinie Loary we Francji, używając do jej określenia nazwy gamé. Uprawy odmiany są tam jednak anegdotyczne.

8. Hiszpański łącznik – W oryginalny sposób blaufränkisch trafił do hiszpańskiej Andaluzji. Uciekając od służby w Bundeswehrze, młody Niemiec, potomek winiarzy z Wirtembergii, Friedrich Schatz przeprowadził się w okolice Rondy. Wśród wielu odmian, które posadził znalazło się także miejsce dla lembergera. Robi z niego do dziś jedno ze swych najbardziej charakternych i rozpoznawalnych win, Acinipo.

9. Z czym to pić? – Trudno o lepszy mariaż dla blaufränkischa niż solidna kuchnia Europy Środkowej. Esencjonalny gulasz, wołowa pieczeń w gęstym sosie, dziczyzna, jagnięcina, ale też prostolinijne kiełbaski z grilla – to wszystko dania, z którymi szczere i tęgie wina z Austrii i Węgier doskonale sobie poradzą. Lżejsze wersje blaufränkischa warto podać z duszonymi warzywami, zapiekanką z bakłażanów czy potrawami, których podstawę stanowią leśne grzyby.

10. Najlepsi producenci – Austria: Krutzler, Jalits, Schützenhof, Altenburger, Kollwentz, Panta Rhei, Prieler, Gesellmann, Hans Igler, Paul Achs, Gernot & Heike Heinrich, Anita & Hans Nittnaus, Ernst Triebaumer, Günter & Regina Triebaumer, Dorli Muhr, Trapl, Payr, Moric. Węgry: Heimann, Takler, Vida, Eszterbauer, (wina tej czwórki dostaniecie m.in. w WinnicaLidla.pl), Mészáros, Merfelsz, Sebestyén, Vesztergombi, Fritz, Franz Weninger, Thummerer, Tibor Gál, János Gál, Tóth, St. Andrea, Gróf Buttler, Vincze, Bukolyi, Bolyki. Niemcy: Aldinger, Dautel.