10 rzeczy o Szekszárdzie
Seksowne wina z Szekszárdu
Doskonałe, złożone kékfrankosze, uwodzicielskie kadarki, zmysłowe cabernety franc i kocie merloty powstają na południe od Budapesztu, w jednym z najcieplejszych regionów Węgier. W warunkach doskonałego terroir pracuje tu dziś kilkunastu znakomitych winiarzy.
1. Gdzie to jest? – Region leży w południowej części Węgier, ok. 150 km od Budapesztu, między wzgórzami ciągnącymi się od Tolnej do Baranji. Wschodnią granicę wyznacza naddunajska równina Sárköz (dosłownie: błotna aleja). Czołowe winnice zlokalizowane są w tzw. Górach Szekszárdzkich (Szekszárdi-dombság), których najwyższy szczyt Óriás-hegy (Olbrzym) osiąga 285 m n.p.m.
2. Winnice – Jest ich w Szekszárdzie 2289 ha. Rosną przeważnie na lessach przykrywających czerwoną glinę. Najlepsze leżą na łagodnych wzgórzach, ok. 150–250 m n.p.m. Najbardziej cenione winnice, których nazwy często trafiają na etykiety win to Csatár, Remete, Parászta, Csótányi, Iván, Fatai, Bence, Nagymihály, Előhegy i Porkoláb.
3. Odmiany – Szekszárdzkie winnice zdominowane są przez kékfrankosa (ok. 600 ha). Drugi jest merlot (385 ha), Na zweigelt przypada 67 ha. W regionie rośnie po ok. 250 ha cabernet sauvignon i cabernet franc, który, podobnie jak w nieodległym Villány, daje tu solo pełnokrwiste, świetnej jakości wina. Uprawia się tu także pinot noir, syrah, blauburgera, portugiesera, wywodzącą się z kadarki bíborkadarkę i menoir, a z odmian białych olaszrizlinga (93 ha), chardonnay (61 ha) i rizlingszliváni, czyli müller-thurgau, zöldveltelini (grüner veltliner), sauvignon blanc, cserszegi fűszeres, pinot blanc, rajnai rizlinga (riesling), szürkebarát (pinot gris), tramini, leánykę i királyleánykę, muscat ottonel i zenita. A także, oczywiście, kadarkę.
4. Kadarka – Mimo, że uprawy tej aromatycznej i chimerycznej odmiany nie przekraczają 100 ha (a 15 lat temu było jej tu raptem 60 ha), kadarka jest dla Szekszárdu szczepem emblematycznym. Przywieźli ją prawdopodobnie serbscy imigranci w czasach tureckiej nawałnicy, najpewniej z pogranicza czarnogórsko-albańskiego, z brzegów Jeziora Szkoderskiego nazywanego lokalnie Skadar. Szczyt popularności przeżywała po ataku filoksery, który nastąpił w Szekszárdzie w 1875 r. Nie spodobała się jednak komunistom. Ci po II Wojnie Światowej uznali ją za zbyt trudną w uprawie i zastąpili bardziej wydajnymi odmianami. Dziś wraca do łask. Daje niezwykle pachnące, korzenne, lekkie zarazem wina, zaskakująco przy tym długowieczne. Nowym nasadzeniom towarzyszą badania nad selekcją właściwych klonów, których ma kadarka w regionie ponad 40.
5. Bycza krew – Szekszárdzki poeta i librecista János Garay napisał w czasie winobrania 1846 roku „Szekszárdzką piosenkę pijacką”, w której porównał miejscowe wino do byczej krwi. Pół wieku później kupiec z Egeru Jenő Grőber „pożyczył” termin bikavér i nazwał nim tworzone przez siebie kupaże. Dziś byczą krew robi się w obu regionach. Ta z Szekszárdu musi składać się co najmniej z 2 odmian, w tym obowiązkowo, ze stanowiącego bazę kupażu kékfrankosa oraz kadarki (zwykle mniej niż 10 proc.). Resztę stanowią przeważnie oba cabernety, merlot, pinot noir, blauburger lub zweigelt. Każdy winiarz ma jednak własną recepturę. Bikavéry z Szekszárdu są bardziej miękkie i uwodzicielskie od strukturalnych win z Egeru.
6. Fuxli – Miejscową tradycją jest także tzw. siller, czyli dłużej (24–48 godzin) macerowane wino różowe. W ostatnich latach winiarze postanowili wypromować tę kategorię win, tworząc wspólną markę Fuxli, której nazwa odnosi się do niemieckiego terminu określającego lisa (fuchs), bo też kolor win do złudzenia przypomina barwę lisiego futra. Fuxli robi się praktycznie ze wszystkich odmian uprawianych w regionie. Wypijane są raczej na miejscu. Na eksport lokalni winiarze robią bledsze, delikatniejsze rosé.
7. Szprycer – Béla Hamvas, węgierski filozof wina przestrzegał: dojrzałego szekszárdi nigdy nie pij bez złamania kroplą wody, inaczej zginiesz! Współcześni mieszkańcy regionu najchętniej przygotowują fröccsa (szprycer) używając ciemnoróżowego, dość tęgiego sillera. Proporcje poszczególnych „koktajli” to na Węgrzech osobna dziedzina wiedzy. Kis fröccs (mały) to 100 ml wina i 100 ml wody, nagy fröccs (duży) – 200 ml wina i 100 wody. Na kaca potrzebny jest o poranku hosszúlépés – długi krok (100 ml wina/200 ml wody). Ja najbardziej lubię Magyar-angol nazywany niekiedy puskás fröccs. To szprycer stworzony na pamiątkę zwycięstwa piłkarzy węgierskich z Anglikami 25 listopada 1953 roku na Wembley (6:3). Proporcje to 600 ml wina i 300 ml wody. Niby to samo co 2 do 1, ale nie mówcie tego madziarskim kibicom.
8. Najlepsi producenci – Heimann, Takler, Dúzsi, Vida, Eszterbauer, Mészáros, Merfelsz, Sebestyén, Vesztergombi, Bodri, Fritz, Tüske, Schieber.
9. Gdzie kupić? – Kilkanaście propozycji z Szekszárdu (w tym od wymienionych powyżej producentów) znajdziemy w WinnicaLidla.pl. Dobrą selekcję mają także importerzy: Rafa-Wino, Na Wino, Danubia Fine Wines oraz Wino Tokaj.
10. Kawa w Szekszárdzie – Na południowych rubieżach miasta, przy Bátaszéki ut. 25, w niedużym białym domku mieści się kultowa kawiarnia i sklep z kawą A Kávé Háza 1927. Napar jest doskonałej jakości, w dodatku zazwyczaj można tu spotkać któregoś ze znanych miejscowych winiarzy.
- 0
- …
Komentarze