• Hiszpania
• Tempranillo
• Ribera del Duero

10 rzeczy o Ribera del Duero

…czyli o spektakularnym sukcesie trzydziestolatki.

1. Co to jest Ribera del Duero? Apelacja kontrolowanego pochodzenia w Kastylii.

Jej ogromny potencjał pozostawał ukryty aż do lat 80. XX wieku, działały tam głównie spółdzielnie. Wielkie zmiany nastąpiły, gdy pewien stolarz, a dziś winiarska legenda (o tym w dalszej części tekstu) postanowił samodzielnie produkować wina zamiast sprzedawać owoce do spółdzielni. W 1982 r. Ribera del Duero zyskała status apelacji (denominación de origen). Za ukoronowanie sukcesu można uznać fakt, że tutejsze wina często porównuje się z rioją. Czy to ma sens – to już temat na inny tekst.

2. Gdzie leży Ribera del Duero? – To wąziutki, ale długi na ponad 100 km pas winnic, który przytula się ciasno do koryta rzeki Duero, przebiegając przy tym przez cztery hiszpańskie prowincje: Burgos, Valladolid, Segovia i Soria. Sercem regionu jest ta pierwsza – leży tu niemal połowa z 20 tys. hektarów apelacji DO Ribera del Duero.

3. Geografia Ribera del Duero – panuje tu tzw. klimat kontynentalny – zimy są  ostre, lato bardzo upalne, z uwagi na znaczną wysokość nad poziomem morza (700–900 m) występują duże dobowe amplitudy temperatur, niemniej wpływ Atlantyku jest również zauważalny. 

Gleby w obrębie apelacji są dosyć jednolite: są to margle, gliny i piaski na podłożu wapiennym. Kamienista gleba z bardzo dobrym drenażem w połączeniu z niskimi opadami (400 mm rocznie, ale w okresie wegetacyjnym niekiedy zero) pozwala na produkcję bardzo skoncentrowanych win.

4. Z czego robi się wina Ribera del Duero? – około 95% upraw stanowi tempranillo, zwane lokalnie tinto fino, tinta fina lub tinta del país. W tutejszym skrajnym klimacie tempranillo daje owoce mniejsze i ciemniejsze niż np. w Rioja; mocno zwarte w kiści grona mają grubszą skórkę i wyższą kwasowość. Ten szczep musi stanowić min. 75% wina Ribera del Duero (wiele win to 100% tempranillo). Inne dozwolone odmiany to cabernet sauvignon, malbec, merlot, garnacha tinta oraz tradycyjna biała albillo. Prawo do apelacji mają tylko wina czerwone i – produkowane na bardzo małą skalę – różowe.

5. Jak smakuje Ribera del Duero? Gęsto i mocarnie – tak można powiedzieć o wszystkich riberach. Te najlepsze mają niebywały potencjał starzenia, zachowują soczystość i jędrność przez wiele lat, przy ogromnej koncentracji zaskakują żywą kwasowością. Przeciętne ribery natomiast często trącą winiarską groteską, są słodkie i waniliowe, gęste jak smoła, kiczowato nowoczesne za sprawą starzenia w beczkach z amerykańskiego dębu oraz drugiej z hiszpańskich plag – nadmiernej ekstrakcji. Warto wspomnieć, że dwie trzecie wina z DO Ribera del Duero wypijają Hiszpanie.

Kategorie czerwonych win Ribera del Duero to:

joven – wino bez starzenia w beczce; bardzo ciemna barwa, mocny owoc (jeżyna, porzeczka, wiśnia), zwykle zadziorne taniny, do wypicia w ciągu 5 lat

roble lub rzadziej 3 / 6 Meses en Barrica – wino z krótkim starzeniem w beczce, zwykle agresywne nuty dębowe, wypuszczane na rynek 1–2 lata po zbiorach, lepiej odłożyć przed wypiciem na drugie tyle

crianza – min. 1 rok starzenia w beczce + 1 rok w butelce; nuty dębowe wciąż wyraźne, ale zaczynają się wtapiać, podobnie jak taniny; wypuszczane na rynek po 2 latach (obecnie – 2012), można pić od razu, można leżakować do 5 lat

reserva – min. 1 rok w beczce + 2 lata w butelce; wina bardzo ciężkie, skoncentrowane, ekstraktywne, równowaga aromatów dębowych i owocowych, bardzo duży potencjał starzenia (10+ lat)

gran reserva – min. 2 lata w beczce + 3 lata w butelce; kategoria używana w Ribera del Duero rzadziej niż np. w Rioja; profil podobny do reserva, ale wina bardziej delikatne, zintegrowane; drogo!

4. Od zera do bohatera – do lat 80. XX wieku Ribera del Duero znana była tylko z jednego dobrego wina – Vega Sicilia, legendarnej posiadłości produkującej wina najwyższej klasy od XIX wieku. Vega Sicilia wykształciła własną legendę, w swojej filozofii nawiązując bardziej do tradycji francuskiej i nie była kojarzona z Riberą. Wino bardziej charakterystyczne dla tych okolic przez dekady wytwarzała wielka spółdzielnia w Peñafiel. Bohaterem w historii Ribery stał się wspomniany wyżej stolarz, Alejandro Fernández, który jako pierwszy postawił na wina z czystego tempranillo z własnych winnic. Wychodząca spod jego ręki Pesquera stała się jednym z najwybitniejszych win w Hiszpanii i zapoczątkowała jakościową rewolucję; potem do Pesquery i Vega Sicilia Único dołączyła kolejna legenda, najdroższe dziś wino hiszpańskie Pingus, a sama Ribera del Duero stała się najmodniejszą apelacją na całym Półwyspie Iberyjskim. Choć dziś utraciło nieco ze swojej atrakcyjności, statusu gwiazdy nikt jej nie odbierze.

7. Roczniki w Ribera del Duero – w ekstremalnych warunkach klimatycznych Ribery del Duero najniebezpieczniejsze są przymrozki, występujące nawet późną wiosną. Produkcja z roku na rok potrafi wahać się nawet o 50%! Dlatego tak istotne są tutaj roczniki. W wybitnych latach Ribera del Duero daje wina doskonałe, długowieczne. Od początku istnienia apelacji (1982) za wybitne uznano dziesięć roczników: 1986, 1989, 1995, 1996, 1999, 2001, 2004, 2009, 2010 i 2011.

8. Ile kosztuje Ribera del Duero i czemu tak drogo? W Ribera del Duero, tak jak w wielu innych apelacjach hiszpańskich, winnice najczęściej są w rękach lokalnych rolników, którzy odsprzedają winogrona większym winiarniom. Z uwagi na ogromny popyt winogrodnicy mogą dyktować wysokie ceny skupu, co przekłada się na cenę wina Ribera del Duero na sklepowej półce. Nie zawsze wysoka cena znajduje odzwierciedlenie w jakości, ale w ostatnich latach ta relacja wyraźnie się poprawia. W Polsce da się kupić dobrą riberę w granicach 40–50 zł, chociaż najlepsze wina z tej apelacji kosztują bardzo wiele.

9. Z czym pić riberę? – Ribera błaga o mięso, również dzikie. W Kastylii klasycznym połączeniem dla mocarnego czerwonego wina jest lechazo – delikatna jagnięcina mleczna z rusztu. Ribera świetnie połączy się także z grillowaną dziczyzną i wołowiną. Dobrym kierunkiem będą też lżejsze dania duszone na bazie wieprzowiny i np. fasoli. Jeśli bardzo chcesz popić winem jagnięcego kebaba, ribera del duero będzie na pewno dobrym wyborem.

10. Polecane wina Ribera del Duero:

Antonio Barceló Ribera del Duero Hachón Selección Especial 2012 – aktualnie dostępne w Lidlu za 22,99 zł, dobry, bo nieprzesadzony, soczysty, mocno owocowy wstęp to tematu (zob. też dłuższą recenzję).

Marqués de Burgos Ribera del Duero Roble 2012 – proste i stosunkowo lekkie wino z ową zadziornością owocu i tanin, z których słynie Ribera (49,50 zł, Mielżyński – zob. też dłuższą recenzję).

Finca Villacreces Ribera del Duero Pruno 2013 – wino klasy „supercrianza”, unika przesady wielu win z Ribery, oferując bardzo mocny owocu dobrą strukturę (69 zł, El Catador).

Tinto Pesquera Ribera del Duero Gran Reserva Millennium 2002 – a na koniec spróbujcie absolutnej legendy, wina, które kultowy winiarz Alejandro Fernández wypuścił tylko dwa razy (1996 i 2002). Niebywała koncentracja owocu, destylat z czarnej porzeczki leciutko tylko podparty (zamiast utopiony, jak w wielu Riberach) dębiną. Monumentalne! Jedno z najlepszych win hiszpańskich w historii. Cena z kosmosu (376,50 zł, Dom Wina), wino też.

Przeczytaj też relację ze spotkania z Alejandro Fernándezem.