• Riesling
• Gewürztraminer
• Pinot Gris
• Alzacja
• Muscat Blanc
• Sélection de Grains Nobles
• Vendange Tardive

Słodkie wina z Alzacji

Winnice Alzacji ciągną się we wschodniej Francji, od Strasburga do Miluzy wąskim pasem pomiędzy zboczami Wogezów a Renem. Jest to miejsce do uprawy winorośli wyjątkowo korzystne. Bardzo zróżnicowane gleby, gliniaste, łupkowe, wapienne, niekiedy piaszczyste, pozwalają różnym odmianom winorośli znaleźć odpowiednie dla siebie miejsce, zaś bliskość Renu i jego licznych dopływów zapewnia, przy niewielkiej ilości opadów, właściwą wilgotność powietrza. Położenie winnic na wschodnich stokach Wogezów gwarantuje odpowiednie nasłonecznienie. Długie górskie pasmo chroni przed chłodnymi zachodnimi wiatrami, stanowiąc ponadto barierę przed nadciągającymi znad oceanu opadami. O ile szczyty gór otrzymują rocznie ponad 2 tys. mm opadów, to na ukryte w cieniu ich masywu winnice spada poniżej 450 mm deszczu w ciągu roku. W rezultacie klimat Alzacji jest słoneczny, suchy i ciepły, odpowiedni dla długiego dojrzewania winogron. Zimy wprawdzie są chłodne, ale za to wiosny wczesne, lata ciepłe, a jesienie łagodne i słoneczne.

Korzystne warunki klimatyczne spowodowały, że tradycja wytwarzania win z bardzo dojrzałych, często przejrzałych winogron jest w Alzacji mocno ugruntowana. Także szlachetna pleśń znajduje tu równie dobre warunki do rozwoju jak w Sauternes czy niektórych zakątkach doliny Loary. Od roku 1984 w Alzacji wina słodkie są oznaczane dodatkowymi wyróżnikami: Vendanges Tardives (VT) lub Sélection de Grains Nobles (SGN), towarzyszącymi nazwie apelacji – AOC Alsace lub AOC Alsace Grand Cru. Nie znaczy to, że wszystkie pozostałe wina alzackie będą zawsze wytrawne, ale o tym trochę później. Warto natomiast zwrócić uwagę, że spośród autoryzowanych w Alzacji odmian, do wytwarzania win słodkich używa się tylko czterech. Są to te same szczepy, które dopuszcza się w nasadzeniach dla siedlisk oznaczanych jako Grand Cru, a więc: riesling, gewurztraminer, pinot gris i muskat, przy czym ten ostatni to na ogół muscat à petits grains czyli drobnojagodowy, znacznie zaś rzadziej muscat ottonel.

Wina wytłaczane z bardzo dojrzałych gron, które zbierane są później niż zwykle, ze znacznie niższą wydajnością, ograniczoną do 55 hl/ ha, to tzw. Vendanges Tardives, czyli dosłownie „późne zbiory”. Część owoców może być zaatakowana przez szlachetną pleśń. Uzyskany z takich owoców moszcz jest znacznie bardziej skoncentrowany. Riesling i muskat muszą zawierać co najmniej 235 g cukru na litr moszczu, zaś gewurztraminer i pinot gris minimum 257 g, co odpowiada potencjalnemu poziomowi alkoholu odpowiednio 14% i 15,3%. Wymagania te będą wkrótce jeszcze wyższe. Przewidywane normy to 14,5% potencjalnego alkoholu dla muskata i rieslinga oraz 16% dla pinot gris i gewurztraminera. Potencjał dojrzewania tych win sięga co najmniej kilkunastu lat.

Wina wytłoczone z winogron późnego zbioru, dotkniętych szlachetną pleśnią i zbieranych pojedynczo z kiści pozostających na krzewie to tzw. Sélection de Grains Nobles. Praktyka taka jak w przypadku niemieckich beerenauslese, daje moszcz o bardzo wysokiej koncentracji cukru. W przypadku pinot gris i gewürztraminera wymagane jest 306 g cukru, zaś dla rieslinga i muskata – 276 g cukru w moszczu. Wydajność ogranicza się do 40 hl/ ha. Potencjał dojrzewania zależy od szczepu i poziomu kwasowości w danym roczniku, zazwyczaj jednak szacuje się go na minimum 20 lat.

Ale Vendanges Tardives i Sélection de Grains Nobles to niejedyne słodkie wina z jakimi zetkniemy się w Alzacji, choć jedyne bezdyskusyjnie oznaczone jako słodkie. Ocieplenie klimatu sprawia, że coraz częściej także w przypadku zbiorów w normalnym terminie, winiarze wytwarzają wina o sporej zawartości cukru resztkowego, a i tak zawartość alkoholu w winach przekracza niekiedy 13,5%, a nawet 14%. Aby pokazać skalę problemu wspomnę, że najlepiej usytuowane siedliska jak Clos Saint-Landelin dały w niektórych latach moszcz o koncentracji takiej jak w przypadku późnych zbiorów.

Krótko mówiąc, kupując wino alzackie ze szczepu gewurztraminer, muskat czy pinot gris nie możemy być pewni, czy w butelce znajdziemy wino słodkie, czy wytrawne. Inaczej niż w Niemczech, nie ma obowiązku pisania „trocken” na etykiecie wina wytrawnego. (Od 2008 r. jedynie rieslingi muszą być wytrawne, chyba że napisano inaczej). Wielu winiarzy oznacza więc na kontretykietach poziom cukru według umownej skali („indeksu”), dając w ten sposób klientom wskazówkę dotyczącą charakteru wina – im niższy numer, tym wino wytrawniejsze: 1 i 2 to wina bardzo wytrawne, 3 i 4 – półwytrawne lub półsłodkie, itd.