7 rzeczy o Cabernet Franc
1. Co to jest cabernet franc? – Ciemna odmiana winogron.
2. Jak smakuje cabernet franc? – Wina z cabernet franc zdominowane są przez ciemne owoce – czarną porzeczkę i czarną jagodę. W aromacie często pojawia się nuta ziołowa, porównywana do suszonych ziół, zielonego lub suszonego tytoniu, niekiedy mokrej ziemi, a nawet… ołówkowego grafitu.
W porównaniu do swoich najczęstszych partnerów w winiarskich kompozycjach cabernet franc jest mniej słodki, bardziej ziołowy niż merlot, nie zdarzają mu się raczej nuty zielonej papryki częste w cabernet sauvignon. Od tego ostatniego ma mniej masywne, mniej wysuszające, bardziej soczyste i ziołowe taniny. Rzadziej osiąga też tak wysoką zawartość alkoholu.
Wina z chłodnego klimatu (Loara, Kanada) miewają zwykle średnie ciało, lekkie taniny, dominantę ziołową i wysoką kwasowość. Te z miejsc zdecydowanie ciepłych (Argentyna, Villány) zbliżają się stylem do cabernet sauvignon czy carménère, są bardzo ciemne, dojrzałe, gładkie i pełne.
3. Pochodzenie cabernet franc? – Spokrewniony z baskijskimi szczepami morenoa i hondarribi beltza, cabernet franc pochodzi z północnej części Półwyspu Iberyjskiego. W XII wieku księża z kościoła Roncesvalles założyli winnicę, by poić pochodzącym z niej winem pielgrzymów wędrujących tędy do Santiago de Compostela. Uprawiana przez nich lokalna odmiana achéria nie była niczym innym, jak cabernet frankiem. Z czasem szczep trafił na północ, do Akwitanii, gdzie zrobił karierę w Bordeaux, zwłaszcza na Prawym Brzegu (historycznie zwany jest tu vidure, carmenet lub bouschet). W XVII wieku kardynał Richelieu obdarował sadzonkami franka opata w Bourgueil, a odmiana zaczęła królować w Dolinie Loary, skąd rozprzestrzeniła się po innych zakątkach Europy i świata.
4. Gdzie występuje cabernet franc? – Obecnie tę odmianę uprawia się na ok. 56 tys. ha na całym świecie, a zainteresowanie nim zdecydowanie rośnie.
Liderem jest Francja (32 tys. ha), przede wszystkim Dolina Loary, gdzie jest wiodącą ciemną odmianę w Turenii i Andegawenii. Czołowe apelacje dla win z cabernet franc to Anjou (i Anjou-Villages; w uproszczeniu – wina najgładsze), Saumur (i Saumur-Champigny, wina najmocniej zbudowane), Bourgueil (i Saint-Nicolas de Bourgueil, wina najlżejsze) i Chinon (najdojrzalsze). Na drugim miejscu jest Bordeaux, gdzie jednak poza niszowymi winami jednoszczepowymi (Château Civrac) zawsze gra dziś drugie skrzypce wobec merlota i cabernet sauvignon. Na Prawym Brzegu zawartość cabernet franc w kompozycjach wynosi zwykle ok. 20 proc. (Saint-Émilion) i 5–10 proc. (Pomerol); wyjątkami są châteaux leżące na wapiennym płaskowyżu w Saint-Émilion, produkujące najdroższe na świecie wina z dominantą cabernet franc: Cheval Blanc, w mniejszym stopniu Figeac, Angélus i Ausone; blisko 50 proc. cab franc zawiera także pomerol z Château Lafleur.
Drugim największym producentem cabernet franc w Europie są północno-wschodnie Włochy oraz Toskania (ok. 7 tys. ha); w mniejszym stopniu Hiszpania, Cypr, Izrael; w Polsce dobrze dojrzewa w Winnicy Equus, na północy Lubuskiego – na razie trafia jednak tylko do kupaży.
Trzecim największym producentem tej odmiany w Europie są Węgry (ok. 1400 ha), a najważniejszym regionem jego uprawy pozostaje Villány. Powstała tu osobna marka Villány Franc objęta przepisami apelacji DHC (Districtus Hungaricus Controllatus). System dzieli wina na classicus, prostsze i tańsze, premium oraz super premium. Franka sprowadził na Węgry na przełomie XIX i XX wieku skutecznie walczący z filokserą winogrodnik Zsigmond Teleki, jednak prawdziwą popularność szczep zyskał dopiero po II wojnie światowej.
Od XXI wieku cab franc podbija zamorskie winnice. Poza Europą najwięcej rośnie go w USA, przede wszystkim w kalifornijskich dolinach Napa i Sonoma, ale też w Oregonie, Waszyngtonie, stanie Nowy Jork, a nawet w Wirginii. W Kanadzie dojrzewa lepiej niż cabernet sauvignon. W RPA w tym stuleciu uprawy odmiany wzrosły trzykrotnie. Zyskuje na znaczeniu w Chile, Argentynie, Brazylii i Urugwaju oraz w Australii i Chinach.
5. Typy win z cabernet franc – Na całym świecie, od Bordeaux po Nową Zelandię (np. Hawke’s Bay), nasz bohater występuje przede wszystkim w tzw. blendach bordoskich, czyli kompozycjach z merlotem, cabernet sauvignon i niekiedy pomniejszymi odmianami. Wina te, zwykle beczkowane, mają piękne, głębokie, ciemne kolory, wyrazisty bukiet owoców leśnych, pełne ciało, a mocny taniczny szkielet obrośnięty jest sutym, porzeczkowym owocem. Cabernet franc wnosi do tych mieszanek kwasowo-ziołową świeżość i lżejsze, bardziej „powietrzne” taniny niż cabernet sauvignon.
Gdy butelkowany jest solo, te właśnie cechy wysuwają się na plan pierwszy. Wina z Doliny Loary sięgają od średnio lekkich, produkowanych bez użycia dębu (ich charakter bywa niekiedy pokrewny wręcz z gamay, również uprawianym w Turenii), bo bardzo dojrzałe, pełne, nasycone, zbliżające się do bordeaux, choć z mniej masywnymi taninami. W krajach Nowego Świata interpretowany jest zwykle jak równie głęboka, ale nieco lżejsza i świeższa wersja cabernet sauvignon.
6. Do czego to pić? – W sytuacjach gastronomicznych zastosowanie win z tej odmiany jest zbliżone do cabernet sauvignon. Jego wyrazista struktura taniczna i mocny porzeczkowy owoc potrzebują zdecydowanych partnerów: czerwonego mięsa, ewentualnie drobiu o ciemnym mięsie (kaczka, bażant), grzybów leśnych (pasują one szczególnie dobrze do win loarskich o typowej nucie ziemistej). Dobrze współgrają gęste, ciemne sosy z pieprzem i mieloną papryką. Miększe i bardziej owocowe wina z Nowego Świata można podać do dań takich jak mięsne tacos, chili con carne, żeberka. Z uwagi na mocne garbniki cabernet franc nie będzie pasowały do ryb czy serów.
7. Polecane wina – pełen przegląd cabernet franc dostępnych w Polsce – zobacz tutaj!
- 2
- …
Komentarze