• Francja
• Burgundia
• Beaujolais
• Gamay
• Morgon
• Moulin-à-Vent
• Brouilly
• Chénas
• Fleurie
• Juliénas
• Chiroubles
• Côte de Brouilly
• Régnié
• Saint-Amour

10 rzeczy o Beaujolais

10 rzeczy, które warto wiedzieć o Beaujolais (nie tylko Nouveau)

1. Historia – Początki historii beaujolais sięgają wieku XIV, kiedy władca Burgundii książę Filip Śmiały nakazał usunięcie ze wszystkich winnic w księstwie krzewów szczepu gamay i zastąpienie ich nasadzeniami szlachetnej odmiany pinot noir. Winiarze jak to winiarze – ci z Burgundii uznali argumenty władcy za racjonalne, w końcu burgundzkie gleby lubiły się z pinot noir. Za to ci z Beaujolais, gdzie dominuje granit, wiedzieli, że gamay ma u nich większe szanse. Zresztą przyznać trzeba, że książę Filip, wielbiciel chambertin, też się specjalnie nie interesował tym, co dzieje się gdzieś na peryferiach. I od tej pory Burgundia rosła w siłę, a ludzie żyli dostatniej, za to w Beaujolais szło słabo. Wina dostarczane były głównie do lyońskich fabryk jako dodatek do posiłków regeneracyjnych wywalczonych przez związki zawodowe. Sytuację zmienił dopiero rewolucyjny pomysł związany ze sprzedażą młodego wina, który powstał w latach 50. XX stulecia i odniósł gigantyczny sukces.

2. Terroir – Rozciągające się na przestrzeni blisko 60 km pomiędzy Mâcon a Lyonem Beaujolais jest, obok Alzacji, jednym z najpiękniejszych regionów winiarskich Francji. Położone na zboczach wzgórz wzdłuż prawego brzegu rzeki Saony, sięgające wysokości 500 m n.p.m. winnice tworzą pas o szerokości od 10 do 15 km. Klimat jest tu umiarkowany z wpływami atlantyckimi, kontynentalnymi i śródziemnomorskimi. Gleby w północnej części regionu, zwanej Haut Beaujolais, mają przeważnie podłoże granitowe, niekiedy łupkowe. Powstają tu wina o mocniejszej strukturze i większej finezji. Na południu, czyli Bas Beaujolais, mamy do czynienia przede wszystkim z glebami gliniastymi lub piaszczystymi ze sporym udziałem wapienia i kredy. Wina są zdecydowanie lżejsze i bardziej owocowe.

3. Szczep – Jedyny szczep uprawiany w Beaujolais, oprócz marginalnych ilości chardonnay, to gamay noir à jus blanc, w skrócie gamay. Daje on wina lekkie, aromatyczne o bardzo owocowym charakterze, sporej kwasowości i niezbyt wysokim poziomie tanin. Warto jednak pamiętać, że określenie „lekkie” odnosi się do ekstraktu, a nie alkoholu. Lekkie, młode wino zawiera często powyżej 13% i jego nadużycie może powodować wcale nielekkie konsekwencje. Od kilkunastu przynajmniej lat gamay sadzi się w Beaujolais dość gęsto – około 10 tys. krzewów na hektar.

4. Sposób produkcji – Beaujolais jest regionem, w którym na najszerszą chyba skalę stosuje się podczas produkcji wina proces zwany „maceracją węglową” lub „wewnątrzkomórkową” lub jeszcze inaczej – „fermentacją całych gron” (por. mój artykuł o tej metodzie). Polega on na umieszczaniu w kadzi fermentacyjnej całych, nierozgniecionych winogron i inicjowanie fermentacji wewnątrz owoców. Dodać jeszcze można, że ten sposób produkcji wymaga, aby winobranie prowadzone było wyłącznie ręcznie, bez użycia maszyn, gdyż jedynie taki sposób zbioru gwarantuje, że skórki winogron nie zostaną uszkodzone.

5. Oceniamy burgundy – Beaujolais nouveau odgrywa interesującą rolę testera pozwalającego przewidywać jakość i ewolucję burgundów z tego samego rocznika. Po prostu beaujolais nouveau możemy próbować w drugiej połowie listopada, kiedy burgundy są jeszcze na etapie winifikacji i na degustację nie ma szans. Tak więc na podstawie jakości beaujolais nouveau z dużym prawdopodobieństwem oceniać można jakość całego rocznika, jeśli chodzi o wina burgundzkie.

6. Najlepsza kampania marketingowa – Niewątpliwie powodzenie młodego beaujolais to najbardziej udana winiarska kampania marketingowa XX stulecia, która w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat w zasadniczy sposób zmieniła życie mieszkańców jednego z uboższych niegdyś regionów Francji. Nie wiadomo dokładnie, kto pierwszy wpadł na pomysł, aby próbowanie młodego wina jak najszybciej po zbiorach stało się świętem, manifestacją radości i wspólnej zabawy, ale udało się to znakomicie. O ile w pierwszym okresie promowania beaujolais nouveau tj. w latach 60. XX wieku produkowano go ok. 6 mln butelek, dostarczanych głównie do lyońskich restauracji i barów, zwanych bouchons, to pod koniec lat 90. konsumpcja ustabilizowała się na poziomie ponad 60 mln butelek sprzedawanych we wszystkich niemal krajach świata!

7. Lepiej być pierwszym niż lepszym – Sukces Beaujolais próbowali powtórzyć inni. Pierwsi byli chyba winiarze z Doliny Rodanu ze swoim Côtes du Rhône Nouveau. Totalna klapa, nieporozumienie, ale i niezrozumienie fenomenu Beaujolais. Wina znad Rodanu nigdy nie były tak świeże i owocowe, zawsze miały więcej garbników, alkoholu, ciepła, nut korzennych. Pasowały, i owszem, na zimne jesienne wieczory, ale dalekie były od klimatu beztroskiej zabawy. Podobny los spotka pewnie włoskie wina novello, które – choć konsekwentnie promowane – znane są ledwie garstce winomanów. Nie na darmo stara marketingowa prawda głosi, że lepiej być pierwszym niż lepszym. Cóż, czy się nam to podoba czy nie, beaujolais nouveau jest niepowtarzalne.

8. Dziesięć crus – Beaujolais to nie tylko beaujolais nouveau, to również beaujolais i beaujolais-villages, to także dziesięć siedlisk zwanych crus o znacznie korzystniejszym, granitowym podłożu i lepszej ekspozycji. Te dziesięć crus to: Brouilly, Côte de Brouilly, Chénas, Chiroubles, Fleurie, Juliénas, Morgon, Moulin-à-Vent, Régnié i Saint-Amour. Wina z crus można przechowywać znacznie dłużej niż zwykłe beaujolais. Najbardziej długowieczne butelki z Morgon i Moulin-à-Vent potrzebują niekiedy dziesięciu lat, by się w pełni rozwinąć. Z kolei Chiroubles – tę kwintesencję lekkości, ulotności i owocowości – najlepiej wypić w ciągu roku, najwyżej dwóch.

9. Siedmiu wspaniałych – Beaujolais to także wielu wspaniałych winiarzy, wytwarzających wina intrygujące, indywidualne, daleko odbiegające od stereotypu taniego sikacza. Mój wybór jest z pewnością subiektywny, trudno mi sobie jednak wyobrazić wina z Beaujolais bez siedmiu wspaniałych: Pierre-Marie Chermette (dostępny w Polsce w Enotece Polskiej), Jean-Paul Brun (DELiWINA), Michel Chignard, Marcel Lapierre (Winoblisko), Daniel Bouland, Jean-Marc Burgaud, Richard Rottiers.

10. Étoiles en beaujolais – Obok tej siódemki w Beaujolais mamy również 12 gwiazd zwanych Étoiles en Beaujolais, czyli dwanaście kobiet produkujących wina we wszystkich (z wyjątkiem Brouilly) apelacjach regionu. Łączy je profesja (wszystkie są winiarkami), pasja, talent i renoma. Étoiles en Beaujolais to ich wspólne przedsięwzięcie, ułatwiające działania promocyjne i marketingowe oraz oczywiście sprzedaż ich win.