• Węgry
• Balaton
• Cserszegi Fűszeres

10 rzeczy o winach znad Balatonu

Kąpać się w nim nie jest łatwo, za to na próbowaniu win z okalających największe węgierskie jezioro plantacji można spędzić całą kanikułę.

1. Gdzie to jest? – Do najbliższych stolicy Węgier krańców Balatonu jest z centrum Budapesztu około stu kilometrów w kierunku południowo-zachodnim, które można pokonać w nieco ponad godzinę jadąc samochodem autostradą M7. Na oba brzegi jeziora docierają też pociągi z dworca Déli w Budzie.

2. Regiony – Wokół jeziora rozpościera się pięć apelacji winiarskich. Na północno-wschodnim brzegu leży Balatonfüred-Csopak, nieco dalej na zachód Badacsony, który od północy otacza Balaton-Felvidék. Południowy brzeg zajmuje rozległy Balatonboglár, zaś zachodni i tereny położone dalej, w kierunku granicy z Chorwacją – Zala. Niektóre źródła zaliczają do makroregionu balatońskiego także Somló, leżące ok. 70 km na północny zachód od brzegów jeziora, my jednak przychylamy się do uznania całkowitej niepodległości słynnego wulkanu.

3. Topografia – Południowy brzeg Balatonu wydaje się bez porównania bardziej płaski, niż północny. Łagodne wzgórza pojawiają się tu dopiero w pewnym oddaleniu od jeziora. Na północy krajobraz jest bardziej zróżnicowany, wzgórza ciut bardziej okazałe, a charakterystyczny półwysep Tihány dodatkowo urozmaica linię brzegową.

4. Wulkany – Badacsony to kraina wulkanów i mówimy tu o prawdziwych stożkach, które sprawiają, że krajobraz tego okręgu jest naprawdę niesamowity. Nad samym jeziorem wznoszą się Hálás-tető w Szigliget, najwyższy Badacsony oraz Örsi-hegy; dalej w stronę Tapolcy, w głębi lądu mamy imponujący Szent György-hegy i nieco mniej okazały Gulács.

5. Klimat – Zrównoważony, łagodny, kontynentalny. Wilgoć od jeziora sprawia, że letnie wieczory można tu spędzić na walce z komarami. Z drugiej strony potężna tafla wody dodatkowo temperuje aurę i nigdy nie jest tu ani za gorąco, ani za zimno.

6. Winnice i odmiany – Winnice zajmują nad Balatonem w sumie ok. 10 tys. hektarów, z czego jedna trzecia leży w Balatonboglár. Najważniejszą odmianą nad jeziorem jest olaszrizling (graševina). Specjalnością Badacsony jest pinot gris zwane tu szürkebarát. Fenomenalne wina daje bardzo dziś rzadka, choć niegdyś popularna odmiana kéknyelű. Uprawia się tu także aromatyczną lokalną krzyżówkę irsai olivér i szlachetną királyleánykę oraz chardonnay, müller-thurgau (rizlingszilváni), traminer, muscat ottonel, riesling, sauvignon blanc. Pośród odmian czerwonych, które spotkać można głównie – choć nie tylko – na południowym brzegu, znajdziemy oba cabernety, merlota, zweigelta, pinot noir i kékfrankosa.

7. Niewymawialny – Lokalną gwiazdą jest jednak biała odmiana cserszegi fűszeres. Ta stworzona przez Karola Bakonyiego w 1960 roku na Panońskim Uniwersytecie Rolniczym w Keszthely nad Balatonem krzyżówka irsai olivér i czerwonego traminera daje niezwykle lekkie, aromatyczne, a zarazem pikantne wina. Wielu uważa ją dziś za najseksowniejszą odmianę madziarską. Wina z cserszegi fűszeres odniosły duży sukces w Wielkiej Brytanii, gdzie, ze względu na trudną do wymówienia nazwę, ochrzczono je po prostu „unpronounceable grape”.

8. Najlepsi producenci – Ottó Légli, Konyári, Vencel Garamvári, Ikon, Géza Légli, Kristinus, Bujdosó (Balatonboglár), Jásdi, Tamás Figula, Szent Donát, Homola, Petrányi, Ervin Tamás, Feind, Dobosi (Füred-Csopak), Szeremley, Csobánci Bormanufaktúra, Szászi, Nyári, Szatmári, Borbély, Gilvesy, Istvándy, Villa Sandhal, Villa Tolnay, Szent György, 2HA Szőlőbirtok, Bencze, Laposa (Badacsony), Vinum Veress, Németh, Cézár, Bussay (Zala), Káli Kövek, Pálffy Pince (Balatonfelvidék). Wina od niektórych z producentów z tej listy znajdziecie u polskich importerów, a także w WinnicaLida.pl, która oferuje butelki m.in. od Ikon, Garamvári, Dobosi czy Feinda.

9. Gastronomia nad Balatonem – Ze względu na swój wciąż turystyczny charakter, Balaton zdominowany jest przez proste karczmy (jakiś czas temu doszło niestety do tego, że w karcie jednego z takich przybytków w Balatonberény zaproponowano mi zamiast sandacza… pangę) albo budki z fastfoodem, zwłaszcza w centrach najbardziej obleganych przez letników miejscowości, jak choćby Badacsony. Nie znaczy to, że nie można tu dobrze zjeść. Polecam trzymającą od lat klasę restaurację Kistücsök w Balatonszemes, Château Visz w Somogytúr oraz prowadzone przez winiarzy Szeremley Borház powyżej Badacsony i wine bar z zimnymi przekąskami Jásdi Borterasz w Csopak. Świetne jedzenie i klimat znajdziecie też w Kővirág.

10. Winny hotel – Bonvino to nowoczesny, wyposażony w spa hotel w Badacsony, w którym wino stanowi motyw przewodni, zarówno jeśli chodzi o wystrój, jak i dostępność najlepszych etykiet znad Balatonu w karcie miejscowej restauracji i wine baru. Położony jest w bardziej zacisznej części kurortu, co ma znaczenie zwłaszcza latem.