Winicjatywa zawiera treści przeznaczone tylko dla osób pełnoletnich.

Treści na Winicjatywie mają charakter informacji o produktach dostępnych na rynku a nie ich reklamy w rozumieniu Ustawy o wychowaniu w trzeźwości (Dz.U. 2012 poz. 1356).

Winicjatywa używa plików cookies (tzw. ciasteczka) w celach statystycznych, zbierając anonimowe dane dotyczące korzystania z portalu (strona wejścia, czas trwania wizyty, klikane linki, strona wyjścia, itd.) za pomocą usługi Google Analytics lub podobnej. Zbierane dane są anonimowe – w żaden sposób nie pozwalają na identyfikację użytkownika.

Opuść stronę

10 rzeczy o Toskanii

Komentarze

1. Co to takiego? – Region we Włoszech, jeden z 20 w tym kraju (odpowiednik województwa), położony w środkowej Italii.

Toscana win map
Apelacje winiarskie Toskanii. © AM The Winers' Club.

2. Jakie wina tu powstają? – Białe (mniej istotne, najwięcej na wybrzeżu, m.in. Capalbio, Pitigliano, Elba; w głębi lądu warto zapamiętać nazwę vernaccia di San Gimignano), różowe (coraz ciekawsze), czerwone (najistotniejsze), białe słodkie (m.in. słynne vinsanto, utleniane przez wiele lat w zalakowanych beczkach), czerwone słodkie (aleatico passito)

Winnice w Scansano na toskańskim wybrzeżu.

3. Szczepy winorośli – Najistotniejszą odmianą jest sangiovese, notowane od Średniowiecza i odpowiedzialne za historyczne wina toskańskie takie jak chianti i brunello di Montalcino. Jest szczepem późno dojrzewającym, o naturalnie jasnej, rubinowej barwie, bukiecie owoców pestkowych (czereśnie, wiśnie, jeżyny), bardzo wysokiej kwasowości oraz dość mocnych garbnikach. Sangiovese z najlepszych siedlisk nadaje się do długiego leżakowania (10–20 lat), choć powstaje z niego także wiele lekkich, niemal różowych win do szybkiego wypicia. Długowieczność sangiovese tradycyjnie wzmagano kilkuletnim starzeniem w dużych beczkach z dębu bałkańskiego botti (3–10 tys. litrów), jednak od lat 70. XX wieku stosuje się z sukcesami małe baryłki z dębu francuskiego (barriques – 225 litrów, ostatnio coraz częściej tzw. tonneaux– 500 litrów). W zależności od miejsca uprawy sangiovese znane jest pod różnymi nazwami (w Vino Nobile – prugnolo gentile, w Montalcino – brunello, na wybrzeżu – morellino).

Montalcino piwnica Salvioni
Tradycyjne beczki do starzenia brunello.

Tradycyjnie ostrą kwasowość sangiovese zmiękczano dodatkiem różnych innych odmian – najważniejszą z nich jest canaiolo nero, pozostałe to malvasia nera, colorino, ciliegiolo, mammolo oraz praktycznie już nieużywane foglia tonda, bersaglina, pugnitello. Już od XIX wieku stosowane są także odmiany importowane z Francji, które w tzw. supertoskanach dają niekiedy wina światowej klasy: cabernet sauvignon (np. Sassicaia, Solaia), merlot (Masseto, L’Apparita), na mniejszą skalę syrah (Scrio, Il Bosco) i cabernet franc (Paleo).

Z odmian białych poza tradycyjną vernaccią rozpowszechnione są trebbiano toscano, malvasia del Chianti (gł. słodkie vinsanto), na wybrzeżu ponadto ansonica, vermentino, a także importowane chardonnay, pinot grigio, sauvignon blanc, traminer.

4. Wina czerwone – Najbardziej znanym winem toskańskim jest chianti produkowane na wzgórzach między Florencją i Sieną, składające się z min. 70% sangiovese (w latach 30. XX wieku zakres apelacji znacznie rozszerzono, tradycyjny obszar obejmuje dziś DOCG Chianti Classico). Innym winem na bazie sangiovese z płd.-wsch. Toskanii jest vino nobile di Montepulciano. Za najszlachetniejsze wino toskańskie (również z uwagi na najdłuższe starzenie w beczce) uważa się brunello di Montalcino powstające na 2,5 tys. ha wokół miasteczka o tej samej nazwie. Inne tradycyjne wina z sangiovese to mocno owocowe morellino di Scansano, długowieczne chianti rufina, eleganckie carmignano

Orzeł u nas, kogut w chianti classico.

5. Supertoskany – Ten zbiorczy, umowny termin określenia wina najwyższej jakości, deklasowane przez producentów, którzy wolą zrezygnować z apelacji kontrolowanego pochodzenia (DOC/DOCG), aby mieć większą swobodę w komponowaniu win. Wśród supertoskanów (wł. supervini da tavola, vini d’autore, ang. super-Tuscans) wyróżnić można dwa nurty: wina złożone ze 100% sangiovese, które w latach 70. i 80. nie miały prawa do apelacji Chianti (przepisy określały wówczas jego maksymalną zawartość na 75%, obowiązkowy był dodatek gron białych), oraz wina oparte na cabernet sauvignon, których wtedy nie obejmowały żadne apelacje. Pierwsze historyczne supertoskany obu nurtów to San Felice Vigorello oraz Sassicaia (od 1968 r.). W późniejszych latach zmieniono przepisy apelacyjne, w DOCG Chianti dopuszczając 100% sangiovese oraz do 20% odmian francuskich, powstały nowe apelacje na bazie cabernet sauvignon, m.in. DOC Bolgheri, wina zdeklasowane awansowano z kategorii stołowych do regionalnych (IGT/IGP). Nadal jednak wielu producentów swoje najlepsze wina butelkuje jako IGT Toscana. Zjawisko celowej deklasacji najdroższych win upowszechniło się w innych regionach Włoch, natomiast praktycznie nie występuje w innych krajach.

6. Jak wybierać? – Najbardziej aktualne klasyfikacje i oceny win toskańskich zawierają włoskie przewodniki winiarskie, m.in. Guida dell’Espresso, Duemilavini, Slow Wine, Gambero Rosso, I Vini di Veronelli (polecamy w takiej kolejności) oraz portale winiarskie, m.in. LaVINIum. Publikowane są w prasie międzynarodowej i polskiej.

Wina o najlepszym stosunku jakości do ceny to obecnie morellino di Scansano, montecucco, chianti colli senesi, rosso di Montalcino; w supertoskanach z Bolgheri warto kupować tzw. drugie i trzecie etykiety. Wśród win białych skok jakości zanotowała vernaccia di San Gimignano, ciekawie rozwija się vermentino z wybrzeża

Słynne wieże miasteczka San Gimignano. Sangimignano.com.

7. Roczniki – Jak wszędzie w Europie, ostatnie roczniki były udane lub bardzo udane, a coraz częściej zdarzają się lata upalne, w których powstają bardzo bogate, owocowe, atrakcyjne już w młodości. To przypadek 2011, 2009, 2007, 2003, 1997. Wina świeższe, o wyższej kwasowości, to 2010, 2008, 2005, 1998. Za najlepsze, klasyczne roczniki o mocnej strukturze do długiego starzenia uważa się 2006, 2004, 2001, 1999. Jedynym mniej udanym rocznikiem w ostatnim czasie był 2002. Najlepsze z dawniejszych: 1995, 1990, 1985, 1983, 1978.

Vinsantaia Castellare di Castellina
Suszenie gron na vinsanto w Castellare di Castellina, Chianti.

8. Ceny, sklepy – Czerwone wina toskańskie nie należą do najtańszych z uwagi na prestiż i duży popyt. Wyjątkiem jest Chianti DOCG, które można kupić w Polsce od 12,99 zł w marketach, ok. 35 zł od małych producentów. Morellino – od 40 zł, chianti classico – od 50 zł (najlepsze wina – 80 zł i więcej), vino nobile – od ok. 60 zł (40 zł i więcej za lżejsze rosso di Montepulciano), brunello di Montalcino – od 79,99 w marketach i ok. 120 zł do nieskończoności od małych winiarzy. Oprócz tego na rynku znajduje się dużo lżejszych win IGT Toscana w cenie od kilkunastu zł, ale ich jakość bywa bardzo różna – lepiej wybierać wina od dobrze znanych producentów.

W Polsce działa kilku importerów wyspecjalizowanych w winach toskańskich, m.in. Cuda Toskanii, Chianti Vini, Agra, Enoteca Nova. Mocną ofertę win toskańskich mają importerzy win włoskich: Vini e Affini, Salute, Pavonique, Wine & You oraz inne firmy takie jak Mielżyński, Winkolekcja, Centrum Wina, Wineonline, itd.

9. Co do tego jeść? – Tradycyjna kuchnia toskańska jest uboga i treścia, obfituje w takie składniki jak fasola, pomidory, kapusta, wśród mięs prym wiedzie wołowina ze słynnej rasy Chianina (befsztyk po florencku z kością – fiorentina) oraz dziczyzna, szczególnie dania z dzika (makarony, gulasze), które sprzyjają mocno garbnikowym winom takim jak brunello i vino nobile. Charakterystyczny dla Toskanii jest niesolony chleb. Do słodkiego vinsanto podaje się twarde herbatniki cantuccini (biscotti di Prato) oraz migdałowe ricciarelli.  Wina toskańskie będą jednak odpowiednie do wielu dań kuchni ogólnowłoskiej i nie tylko: lżejsze czerwone do makaronów, zapiekanek, mięs takich jak kaczka, cięższe – do dziczyzny (bażant, zając, sarna) i grzybów leśnych. Wina na bazie sangiovese są odpowiednie do wieprzowiny, na bazie cabernet takie jak Bolgheri – do jagnięciny, befsztyków wołowych. Vernaccia di San Gimignano to dobre wino do owoców morza, a w mocniejszych wersjach do kurczaka, cielęciny

Befsztyk po florencku. © Bistecca-fiorentina.it.

10. 5 polecanych win na pierwszy kontakt z Toskanią:

Piccini Chianti 2010, lekkie sangiovese na co dzień (27 zł, szeroko dostępne w sklepach alkoholowych)

Fonterutoli Chianti Classico 2010, mocne chianti z fantastycznym owocem, zwycięzca naszego panelu Chianti  (79,50 zł, Mielżyński)

Mastrojanni Rosso di Montalcino 2006, baby Brunello z głębią owocu i strukturą (89 zł, Winkolekcja)

Giorgio Meletti Cavallari Bolgheri Borgeri 2010, cabernet z Maremmy, jedna z lepszych okazji cenowych w tym drogim okręgu (69 zł, La Vina)

Casa alle Vacche Vernaccia di San Gimignano 2011, czysta, odświeżająca, mineralna Vernaccia (42 zł, Klub Wino)

Komentarze

Musisz być zalogowany by móc opublikować post.

  • Grzegorz

    Świetny skrót wiadomości ,taka mocna pigułka :) Czy tym samym zapoczątkowany zostaje „Marzec miesiącem z Chianti ” ?  
    Ze swojej strony polecam Vernaccia di San Gimignano DOCG 2011 Selvabianca (do kupienia za 49pln w magiadelvino.pl).
    Samo świetnie smakuje w ‚odpowiednich warunkach przyrody’ ale…Już za chwilę wiosna i będzie idealne do sałatki z kurczakiem albo delikatnego cielęcego kotleta…
    P.S. Jeżyny to owoce jagodowe ,nie pestkowe :) 
    P.S 2.  czy tonneau to nie przypadkiem 900 litrów ? 4x 225L(barrique) 

  • Wojciech Bońkowski

    Ciekawe, bo nie znam tej Vernacci, nie prezentowała się na dorocznej Anteprimie, a jest tam lwia część producentów.

    Tonneau we Włoszech oznacza podwójną barrique (we Francji termin ten oznacza po prostu „beczkę”, a podwójna barrique to „demi-muid”), pojemność może się wahać od 450 do 700 litrów, najczęściej mają 500. 900 litrów we Włoszech to już jest „botte grande”.

  • Grzegorz

    Producent to Colombaio di Santa Chiara. 
    Z tymi beczkami to mnie zaskoczyłeś. Myślałem ,że ich nazewnictwo co do pojemności jest „umiędzynarodowione” . I do tej pory spotykałem się tylko z takim jak podałem wyżej. Ale ufam Twojej wieloletniej wiedzy. Człowiek uczy się codziennie…. :) 

  • Wojciech Bońkowski

    A, Colombaio piłem tylko nie skojarzyłem nazwy wina.
    Nazewnictwo jest bardzo mylące, samo „piece” czyli beczka po francusku oznacza różne pojemności w zależności od regionu.

  • Agata

    Jezeli moge troche leciutko sie nie zgodzic…co do przewodnikow win – Vini di Veronelli, chocby tylko przez to co Luigi Veronelli zrobil i co znaczyl dla wszystkiego to, co objete jest terminem „enogastronomia”, a przede wszystkim dla wina we wloszech – powinien byc na pierwszym miejscu. Bez niego Sassicaia byc moze nie bylby tym, czym jest teraz (rok 1968 to nie rok jego urodzenia, gdyz jest to wino o wiele starsze, w 1968 rodzina Antinori zaczela go rozprowadzac)…
    Druga rzecz, z ktora sie nie zgadzam – Chianti Piccini wsrod 5 win aby zaczac poznac Toskanie? Mam co do tego naprawde ale naprawde sporo watpliwosci (poza tym, ze jedyny raz, kiedy zobaczylam go na polce – a mieszkam od 14 lat we wloszech – to bylo w Tesco w Gorzowie Wielkopolskim…)

  • Wojciech Bońkowski

    Do szacunku wobec Veronellego nie trzeba mnie namawiać, ale to było jakiś czas temu… W tej chwili przewodnik jego imienia prowadzony przez D. Thomasesa i G. Brozzoniego zszedł na psy i nie pełni już żadnej roli opiniotwórczej.

    Piccini to na pewno jedno z lepszych win toskańskich dostępnych u nas poniżej 30 zł, a takie też są potrzebne zwłaszcza na początek znajomości. Pozdrawiam!

    • Agata

      Wojciech Bońkowski

      No, tak, to bylo jakis czas temu…To co stworzyl zostalo w duzej mierze stracone. Problem z przewodnikami to jednak ten, ze w wielu z nich sa ci, ktorzy…wiadomo. Ja zawsze powtarzam: najlepszym przewodnikiem jestesmy my sami, przekazujac sobie z ust do ust „dobra nowine”. Co di Piccini – wedlug mnie trafiles w sedno sprawy – cena. Nie chce robic za madralska, ale wiemy wszyscy jaki jest kurs zlotego do euro, wina ponizej 30 zl w Polsce przez oczywiste powody nie moga byc olsniewalace…tak jak tutaj wina ponize 5 euro to raczej sama chemia, ktora dzien pozniej zamiast dobrych wspomnien zostawi bol glowy…ale to juz inna para kaloszy. Pozdrawiam z Rzymu, w towarzystwie Bruciato 2009!