10 rzeczy o Roussillon
…a nawet trochę więcej.
1. Nie, to nie Langwedocja, choć takie jest pierwsze skojarzenie. W końcu przez całe lata francuskie przewodniki wymieniały jednym tchem: Langwedocja–Roussillon. Inne jest jednak nie tylko terroir, inna jest historia, inny, choć zbliżony język i wyraźnie inne wina. Wspólne jest natomiast pochodzenie pierwszych winnic. Założyli je w VI wieku p.n.e. greccy koloniści z Koryntu. W wiekach późniejszych Langwedocja i Roussillon leżały zazwyczaj po dwóch stronach granicy, biegnącej wzdłuż łańcucha Corbières, dzielącej ziemie Królestwa Aragonii od powoli podporządkowywanych Francji terenów dzisiejszej Langwedocji i Sud-Ouest. Także język kataloński, ojczysty dla wielu mieszkańców Roussillon, różni się od okcytańskiego, którym mówili na co dzień dziadkowie dzisiejszych langwedockich winiarzy, choć jedni z drugimi mogą się porozumieć, bez trudu i francuskiego pośrednictwa.
2. Terroir – otoczona z trzech stron górskimi masywami Pirenejów, Corbières i Albères nizina otwiera się na kształt olbrzymiego amfiteatru w stronę Morza Śródziemnego. Jest to najcieplejszy region we Francji o średniej temperaturze rocznej powyżej 15ºC, którego zasadniczy rytm wyznacza pora sucha latem i deszczowa wczesną wiosną i jesienią. Ponad 2,5 tys. godzin słonecznych w ciągu roku zapewnia doskonałe warunki dojrzewania gron. Częste, dość silne wiatry osuszają winnice, stanowiąc jednocześnie dobrą osłonę fitosanitarną. Podobnie jak w Langwedocji wiele winnic uprawianych jest ekologicznie. Pod względem geologicznym Roussillon prezentuje skomplikowaną mozaikę – granity, gnejsy, margle, różne rodzaje łupków, glina, otoczaki, wreszcie zwarte masywy wapienne. Generalnie dominują gleby o dobrym drenażu i dużej zawartości związków mineralnych.
3. Szczepy białe – najpopularniejszy to muscat blanc à petits grains (3 tys. ha), używany przede wszystkim do win słodkich, wraz z muskatem aleksandryjskim (muscat d’Alexandrie) zajmuje ponad połowę upraw białych odmian w Roussillon. Dwie następne odmiany wykorzystywane zarówno do win słodkich, jak wytrawnych to sprowadzony przed wiekami z Katalonii macabeu oraz grenache blanc i grenache gris. Często pisze się o tourbat czyli malvoisie du Roussillon oraz rodańskich marsanne i roussanne, ale są one obecnie w odwrocie i łączna powierzchnia ich upraw jest mniejsza niż chardonnay (ok. 500 ha). Jedynym białym szczepem, którego nasadzenia w widoczny sposób rosną, wydaje się być viognier.
4. Szczepy czerwone – dominuje grenache noir (6,7 tys. ha), w towarzystwie carignan (4,3 tys. ha) i syrah (4,8 tys. ha). Znaczące udziały w nasadzeniach mają jeszcze: mourvèdre (1 tys. ha), merlot (660 ha), cabernet sauvignon (520 ha). Pozostałe kilkaset hektarów to: cinsault, chenanson, cabernet franc i marselan. Niestety w odwrocie jest ciekawa, tradycyjna odmiana lladoner pelut, znana w Hiszpanii jako garnacha peluda, uważana za znacznie szlachetniejszy, choć trudniejszy w uprawie klon grenache noir.
5. Vins doux naturels – wielką specjalnością Roussillon są wina słodkie, zwane vins doux naturels. Niegdyś wytwarzano je z podsuszonych gron (passerillage) – metoda polega na przekręceniu dojrzewającej kiści winogron tak, aby pozostała ona na krzewie, ale zerwaniu uległo połączenie z rośliną. Grona nie są więc odżywiane, podsychają na krzewie, co powoduje wzrost koncentracji cukrów i aromatów. Sposób ten, praktykowany jeszcze dziś w Gaskonii, w Roussillon zarzucono w wieku XIII, kiedy Arnold z Villanovy odkrył metodę produkcji win słodkich przez alkoholizację. Obecnie w Roussillon wytwarza się ponad 80% francuskich win wzmacnianych.
6. Mutage – od roku 1285 podstawowa metoda otrzymywania win słodkich. Polega na dodawaniu do fermentującego moszczu spirytusu winnego (96°) w ilości od 5 do 10% objętości moszczu. Mocny alkohol zatrzymuje pracę drożdży, a co za tym idzie, zawarty w winogronach cukier nie zostaje przerobiony na alkohol. W ten sposób vins doux naturels zachowują część naturalnej słodyczy zawartej w owocach. Z wyjątkiem muskatów i win czerwonych szybko butelkowanych, wina słodkie naturalne dojrzewają w kadziach, beczkach, butelkach, szklanych balonach od dwóch do kilkudziesięciu lat, rozwijając wyjątkowe bukiety złożone z aromatów kandyzowanych i suszonych owoców, skórek pomarańczy, przypraw, tytoniu.
7. Apelacje dla vins doux naturels – jako się rzekło, Roussillon to morze win słodkich powstających w apelacjach: Maury – tylko czerwone na bazie grenache, Banyuls i Banyuls Grand Cru – białe i czerwone oraz Rivesaltes ze szczepów białych – Ambré i ze szczepów czerwonych – Tuilé, ponadto odrębna apelacja Muscat de Rivesaltes.
8. Apelacje dla win wytrawnych:
Côtes du Roussillon – białe, różowe i czerwone
Côtes du Roussillon Les Aspres – tylko czerwone
Côtes du Roussillon-Villages – czerwone. Dodatkowe podapelacje Côtes du Roussillon–Villages z nazwą gminy na etykiecie: Latour de France, Caramany, Lesquerdes i Tautavel to analogia z Doliną Rodanu.
Ważna apelacja dla win wytrawnych to AOC Collioure, obejmująca wina białe, różowe i czerwone.
W ostatnich latach wprowadzono nową apelację – Maury sec dla win czerwonych wytrawnych.
Są również dwa rodzaje win regionalnych: IGP Côtes Catalanes oraz IGP Côte Vermeille. Na terenie Roussillon uprawnione są również IGP Pays d’Oc.
9. Najlepsi producenci – jak zwykle bezwstydnie i całkowicie subiektywnie ogłaszam mój prywatny ranking. Poniżej siedmiu wspaniałych w porządku alfabetycznym. Lista oczywiście dyskusyjna, można by bez problemu dorzucić kolejną siódemkę. Jednak wszyscy wymienieni produkują wina charakterystyczne, indywidualne, a poza tym że ciekawe, to świetnie się je pije, co nie zawsze idzie w parze.
Domaine La Casenove – licząca ponad 800 lat dawna winnica templariuszy, w Aspres w sercu Roussillon, od lat w rękach rodziny Montès, świetne wina wytrawne i doskonałe słodkie Rivesaltes.
Domaine Clos des Fées – mimo obiekcji wielu krytyków, nadal uważam Hervé Bizeula za jedną z ważniejszych postaci w Roussillon, a jego Vieilles Vignes za fantastyczne wino. Już 24 kwietnia spróbujecie tych legendarnych win na wielkiej degustacji Winicjatywy.
Domaine Gauby – już za podstawowe Calcinaires należy się medal, a Les Rocailles na bazie grenache, no i oczywiście Muntada – niemal czysty syrah, potwierdzają pozycję Gauby’ego w Roussillon. Watro jeszcze wspomnieć rzadkiej urody słodki Muscat.
Domaine Piétri-Géraud – matka i córka, Maguy i Laetitia Piétri-Géraud, wytwarzają doskonałe wina w apelacjach Collioure i Banyuls. Poza niezłymi wytrawnymi jedne z najlepszych białych banyuls.
Domaine Piquemal – rodzeństwo Franck i Marie-Pierre Piquemal produkują świetne wina w apelacji Côtes du Roussillon-Villages, zwłaszcza wybitne cuvée Cuvée Pygmalion (syrah i mourvèdre). Warto też zwrócić uwagę na umiejętnie starzone słodkie rivesaltes.
Domaine Pouderoux – jedne z najbardziej hedonistycznych czerwonych win z południa. Koncentracja zbliżona do win Bizeula, ale te z Pouderoux są zdecydowanie miększe, mniej taniczne. Bardzo dobre słodkie Maury.
Domaine La Rectorie – prawdziwa gwiazda apelacji Collioure – gama wspaniałych czerwonych wytrawnych oraz urzekające wina słodkie z Banyuls. Interesujące wina białe z grenache blanc i cała gama vins de pays.
10. Stare wina – Roussillon jest fenomenem, jeśli chodzi możliwość zakupu starych win w sensownych cenach. Wielu producentów ma jeszcze całkiem spore zapasy i regularnie oferuje je w sprzedaży. Ktoś, kto zna ceny starego porto, ze zdziwieniem stwierdzi, że rivesaltes z lat 50. można dostać niekiedy i za 50€. A często są to wina wybitnej jakości, bez trudu znoszące upływ czasu. Niektóre z nich nadal dojrzewają w drewnianych kadziach i są butelkowane na zamówienie. Jeszcze niedawno butelki z końca XIX wieku można było znaleźć poniżej 200€.
Zreszta, obejrzyjcie sami:
- 17
- …
Komentarze